mânen ve maddeten

Onu hakikî tanımayan, sevmeyen, nihayetsiz şekavete(mutsuzluk),âlâma(elemler, acılar, sıkıntılar) ve evhama mânen ve maddeten müptelâ olur.

“ALLAH birdir.

Başka şeylere müracaat edip yorulma, onlara tezellül (alçalma, kendisini küçük düşürme)edip minnet çekme,

onlara temelluk (dalkavukluk)
edip boyun eğme, onların arkasına düşüp zahmet çekme, onlardan korkup titreme.

Çünki SULTAN-ı Kâinat birdir, herşey’in anahtarı onun yanında, her şey’in dizgini onun elindedir; herşey onun emriyle halledilir.

Onu bulsan, her matlubunu buldun; hadsiz minnetlerden, korkulardan kurtuldun.”.

Mümin her şeyin tedbir ve dizgininin ALLAH’ın kudret elinde olduğunu bildiği için, hiçbir şeyden endişe ve telaş etmez. Mümin bilir ki; ALLAH bir musibeti alnına yazmış ise bundan kurtuluş yok, der teslim olur, aynı şekilde musibeti alnına yazmamış ise, hiçbir güç o musibeti başına bela edemez; bu tevekkül ve düşüncesi mümini rahatlatır ve cesur kılar. İşte bu düşünce bir nevi psikolojik yükün, yani hadiseler karşısında endişe ve telaş etmenin tevekkül vasıtası ile kadere atılması demektir.

Ama kafir, ALLAH’a ve onun kainattaki tedbir ve iradesine inanmadığı için, her şeyi tesadüfe veriyor. O zaman başına her an bir iş, bir musibet gelmesi muhtemeldir. Bu yüzden her şeyde bir endişe, bir telaş duyar. Her hadise karşısında korkar ve titrer. Acaba bu musibet bana dokunur mu der, hayatı zehir olur.

ALLAH’a iman ve tevekkül etmek bir insanda ne kadar inkişaf ederse, dünyanın sıkıntı ve elemlerinden de o kadar emin ve selametli olur. Zira imanda tevekkül manası hükmediyor. Yani her şeyin tedbir ve dizgini ALLAH’ın elinde olduğuna göre; zarar ve menfaat de onun elindedir. ALLAH bir insana zararı takdir etti ise, buna kimse engel olamaz, yok menfaati takdir etti ise; buna da kimse mani olamaz. İşte bu inanç ve teslimiyet, insanı kainat ve içindekilerin karambolundan ve zararlı evhamından emin kılıyor.