şer işçisi

İblis sözcüğünün anlamı; “hayırdan son derece ümitsiz olan, ALLAH’ın rahmetinden umudunu kesen” demektir. “İblis nedir?” sorusuna eski düşünürlerin bir çoğu; İblis’in asıl adının Azâzil olduğu, meleklerin içinde kalıp meleklerin ileri gelenlerinden biri iken Âdem’e secde etmediği için ALLAH’ın rahmetinden uzaklaştırıldığı şeklinde bir açıklama getirmişlerdir. Bir nevi iblis, şeytan ordusunun kumandanı ve atası hükmündedir. Aynı zaman da İblis cinlerdendir, yani cin taifesindendir.
Şeytan, sözlük anlamı olarak “Hakk’tan uzak olan” demektir. Kavram olarak ise, “hakka ve akla aykırı hareket eden her türlü kişi, güç ve kurumun ortak ve karakteristik adı”dır. Aslında şeytan kötülük ve şerrin ortak ve genel bir adıdır. Bu kötülük ve şerrin kumandanı ve atası da yukarıda beyan edildiği gibi cin taifesinden olan İblistir.

Demek iblis şeytandır, lakin her şeytan iblis değildir. Bu da iblis ile şeytan kavramının farkına işaret ediyor. Zira şeytanlar içinde insanlar da olabilir. Bu yüzden bir çok yerde Üstad Hazretleri insi ve cinni şeytan tabirini kullanıyor.
Her insana musallat olan şeytan cinlerden bir şeytandır, lakin bazısı bazısından daha kuvvetli ve çetin olabilir.

Şeytanlar dumansız bir ateş olan cin sınıfından olduğu için, fıtrat ve mizaç olarak latif ve nurani varlıklardır, maddi ve kesif değildirler. Bu sebeple insanın damarlarında ve kalbinde rahatlıkla dolaşabilirler. Bunlarda ataları olan İblis gibi irade sahibidirler.

Cebir ve baskı sadece nizamın kuruluş biçimi ve formatındadır, bunun dışında mesuliyeti gerektiren amel ve eylemlerde insan ve cinler tam bir özgürlük içindedir. Öyle ise insanlar ve cinler şu kainat nizamından değil, yaptığı eylem ve amellerden mesuldür.

ALLAH, mülkünde dilediği gibi tasarruf edip dilediği şekilde intizam kurar, buna kimse haksız ve yersiz diyemez. İnsanı ve cinleri hem iradesiz yapıp hem de hesaba çekse, o zaman onun sonsuz adalet ve şefkati ile bağdaşmaz.

İblis ve onun aveneleri olan cini şeytanlar, şerlere ve kötülüklere kendi özgür iradesi ile perde olmuştur, ALLAH’ın baskı ve cebri ile perde olmamıştır. ALLAH sadece perde olma nizamını cebir ile tasarlamıştır, ama perde olma adayları üstünde bir baskı ve cebir kurmamıştır. Şeytanlık format olarak takdir edilmiş, ama İblis denilen cinin şeytan olması cebir anlamında takdir edilmemiştir. İblis şeytanlık formatını kendi seçmiştir, öyle ise ALLAH’ın bunda bir baskı ve cebri söz konusu değildir. Şeytan ve onun aveneleri kendi seçimleri ile şeytan kapsamına girmişler, öyle ise cezalandırılmaları aynı hak ve adalettir.

Şeytan; ALLAH’ın isim ve sıfatlarının, dolayısı ile de cemal ve kemalin insanda tezahürü için çalışan bir şer işçisidir. Ama bu işçiliği kendi hür iradesi ile seçmiştir.