"Sende iki cihet var: Birisi, icad ve vücud ve hayır ve müsbet ve fiil cihetidir. Diğeri; tahrib, adem, şer, nefy, infial cihetidir. Birinci cihet itibariyle; arıdan, serçeden aşağı; sinekten, örümcekten daha zaîfsin.."
Hayrın ve icadın vücudi olmasını şöyle tarif edebiliriz: Hayır, çok şart ve sebeplerin bir araya gelmesi ile oluşan ve vücut bulabilmesi için kudret, ilim ve irade gibi sıfatlara muhtaç olan bir olgudur. İnsanın, bir hayra sahip olabilmesi için, o hayrın vücudu için, gerekli bütün sebep ve gerekçeleri hazırlaması ve onu vücuda çıkaracak sonsuz kudret, ilim ve iradeye sahip olması lazımdır. İnsan, bu hususiyetlere sahip olmadığına ve olamayacağına göre, yaratma noktasından hayra sahip olması imkansızdır. Ama dua ve talep ile o hayrın sevabını alabilir.
Mesela, namaz kılmak bir iş, bir eylem, bir hayırdır. Namaz kılmak için bütün aza ve cihazların yerinde olması lazımdır. Secde ve rüku için, hareket yapmak, vücudu çalıştırmak gereklidir. Bu gün, bir kolun kalkıp inmesi için vücutta binlerce kasların ve hücrelerin çalışması gerektiğini, tıp ilmi beyan ediyor.
Bir namazın vücut bulması, binlerce şartın vücuduna bakıyor; onların bir araya getirilmesi ile mümkün. Namaz fiilinde, faraza bin iş varsa, bunun dokuz yüz doksan dokuzunu Allah yaratıyor ve o şartları hazırlayan, Allah’ın ilim, irade, kudret gibi sıfatlarıdır. İnsana ait ise, sadece cüzi bir irade ve talep etmektir.
İşte icat, vücut, hayır, müspet ve fiil gibi şeyler vücudi oldukları için, insanın bu cihet noktasından hiçbir şey elinden gelmez. insan bu noktada arıdan, serçeden aşağı, sinekten, örümcekten daha zayıftır.
Şer ise, var olan ve çok sebeplerin bir araya gelmesi ile oluşmuş olan hayrın tek bir sebebinin, vazifesini terk etmesi ya da bir sebebi engellemek suretiyle o hayrın yok edilmesidir. Şerde ise, her hangi bir ilim, irade ve kudrete sahip olmak gerekmediği için, çok şartları ihzar manası da olmaz. Yalnız, bir vazifeyi terk etmek ve bir şartı sabote etmek, külli zararları yapmak için yeterlidir.
Namazı terk etmek ve kılmamak ise bir şerdir, eylemsizliktir. Bunun için, şartların bir araya gelmesine gerek yoktur. İlim, irade, kudret gibi sıfatlara ihtiyaç duymaz, vazifeye niyet etmemek ve o fiili yapmamak yeterlidir. insan şer ve tahrip noktasından dağ, yer, göklerden geçer, onların çekindiği ve izhar-ı acz ettikleri bir yükü kaldırır ve onlardan daha geniş, daha büyük bir daire alır.
İnsanların keşfetmiş olduğu tren, uçak, araba gibi şeylerin namazdan bir farkı yoktur. İnsan nasıl namaza benim diyemez ise, aynı şekilde teknolojik buluşlara da benim diyemez. İnsanın keşfetmiş olduğu uçak asla arının yaptığı bala yetişemez. Bütün insanlar birleşse ineğin sütünü icat edemezler vs...
İnsan ancak iman ve ibadet ile hayvanata efendi olabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder