illeti hikmeti

 Anadolu’dan İstanbul’a gelmekte olan bir tüccarın bu seyahatının illeti “ticaret”tir. Hikmeti ise daha çok zengin olmak ve dünya nimetlerinden daha fazla istifade etmek. Buna göre söz konusu şahsa, “İstanbul’a niçin gidiyorsun?” desek, “Zengin olmaya.” diye cevap vermez. Bu, hikmete ait bir cevaptır. Sorumuzun cevabı “ticaret yapmaya” şeklinde gelmelidir

 Böyle bir cevap illete aittir.
O halde, “Niçin ibadet ediyorsun?” şeklindeki bir sorunun cevabı da “RABBim emrettiği için.” şeklinde olacaktır. Bu emri tutmanın pek çok da faydası vardır;

 gerek dünyada, gerek âhirette.

Ama ibadet bu faydalar için yapılmaz. Bunlar meselenin hikmet yönüdür.

Kulun işi ibadettir; emir dinlemek, yasaklardan sakınmaktır. Kula kulluk yaraşır. İbadetini bu şuurla yapan bir kuluna, RABBinin yapacağı ihsanlar, ikramlar ve Cennette vereceği dereceler ibadetin hikmet yönüdür.