daha çok kalitesiz & az kaliteli

Kemiyet; adet çokluğudur. Keyfiyet ise; bir şeyin esası ve kalitesidir.

Kemiyet ile keyfiyet, birbirlerinin zıddıdırlar.

Kemiyet; daha çok kalitesiz ve bol miktarda bulunma anlamında kullanılır.

Keyfiyet ise; az bulunur, ama kalitelidir.

Mesela; elmas ile kömürde, kömür boldur ve kalitesizdir, elmas ise azdır ve kalitelidir.

Bin ton kömürün olmasından, yüz gram elmasın olması evladır.

İnsanlar arasında da bu mana geçerlidir.

Kalifiye ve keyfiyetli bir eleman, kalifiye olmayan ve keyfiyetsiz bin elemandan evladır. Keyfiyetli bir insan, bazen keyfiyetsiz bin elemandan daha fazla iş yapar ve daha verimli olur. Bu maddi manevi her alanda aynıdır. ALLAH da insanların sayı ve adet çokluğuna değil, iman ve ibadet noktasından keyfiyetine bakıyor. ALLAH katında bir milyar avam Müslüman, keyfiyetli olan bir Hazreti Ebu bekir (r.a) kadar önem kazanamaz.

Kainatta tekamül ve ıstıfa(Ayıklanma, seçim) hakikati vardır.

Kainatı büyük bir fabrikaya benzetecek olursak, bu fabrikanın en büyük amacı; en mükemmel ve en keyfiyetli mamulü seçerek ve eleyerek bulmaktır. Kainatın dizaynı bu amaca uygun bir şekilde tanzim edilmiştir. Nasıl altın arayan bir tesisin kuruluş amacı; altını ıstıfa edip, değersiz madenlerden ayırmak ise, kainat fabrikasının amacı da; ALLAH katında en keyfiyetli ve mükemmel mamulü yani HZMUHAMMADSAV’ı bulmaktır. ALLAH bu noktada kainatı en keyfiyetli olanı bulmak üzere, yoktan var edip tanzim etmiştir.

"Meselâ, yüz hurma çekirdeği bulunsa, toprak altına konup su verilmezse ve muamele-i kimyeviye (Kimyasal muamele) görmezse ve bir mücahede-i hayatiyeye mazhar olmazsa (Filizlenmeye başlamazsa), yüz para kıymetinde yüz çekirdek olur. Fakat su verildiği ve mücahede-i hayatiyeye maruz kaldığı vakit, sû-i mizacından sekseni bozulsa, yirmisi meyvedar yirmi hurma ağacı olsa, diyebilir misin ki, "Suyu vermek şer oldu, ekserisini bozdu"? Elbette diyemezsin. Çünkü o yirmi, yirmi bin hükmüne geçti. Sekseni kaybeden, yirmi bini kazanan zarar etmez, şer olmaz."

"Hem meselâ, tavus kuşunun yüz yumurtası bulunsa, yumurta itibarıyla beş yüz kuruş eder. Fakat o yüz yumurta üstünde tavus oturtulsa, sekseni bozulsa, yirmisi yirmi tavus kuşu olsa, denilebilir mi ki, "Çok zarar oldu, bu muamele şer oldu, bu kuluçkaya kapanmak çirkin oldu, şer oldu"? Hayır, öyle değil, belki hayırdır. Çünkü o tavus milleti ve o yumurta taifesi, dört yüz kuruş fiyatında bulunan seksen yumurtayı kaybedip, seksen lira kıymetinde yirmi tavus kuşu kazandı."