tecelli

 CENAB-I HAKK'ın, Kainat’da sayısız isim ve sıfatları tecelli ediyor.

 

Bu isimler bütün varlıkta iç içe ecelli ediyor. Bazı tecelliler daha net göze çarparken bazıları onların gölgesinde kalabiliyor. Dikkatli bir nazarla bakıldığında  bütün o isimlerin adeta bir yardımlaşma ve dayanışma içinde tecelli ettiği göze çarpar. Sanki isimler birbirlerine yardım ediyorlar ve  aralarında  bir dayanışma  cereyan ediyor.  Zira müsemma aynı, ancak isimler farklıdır. Yani, isimlerin hüküm ve manaları ayrı ayrı, ama sahipleri birdir.

 

Böyle bakınca, tecelli eden isimlar birbirinden habersiz ve bağımsız olması düşünülemez. Lakin her bir isim ve sıfatın bir arşı, yani galip olduğu bir alan ve daire vardır. Orada o isim ve sıfat galiben tecelli eder

Orada hüküm onundur. Diğer isim ve sıfatlar, onun gölgesinde ve emrindedir. Orada, o isim diğerlerine reistir ona göre hareket ederler.

 

Ancak bu, diğer isimler hiç tecelli etmiyor, anlamında değildir. Yalnız, bir isim diğerlerine nispeten daha fazla tecelli ettiği için diğer isimler gölgede kalıyor, demektir.  Mesala semavatda, ALLAH’ın CELAL ve KİBRİYA ismi hükümrandır, galip odur. Ama sair isimler de orada onun gölgesi ve riyasetinde tecelli ederler. Yani latif ve cemal manası tamamen kaybolmaz, sadece geri planda durur.

 

Onun için, bir şeye nazar ettiğimiz vakit, bir ismi orada galiben görürüz, diğerlerini de ona tabi olmuş olarak görürüz.

Bu yüzden her bir isim ve sıfat birbirlerine hem delil hem netice oluyor. Zira, bir işin veya sanatın vücuda çıkması için ilim kafi değildir. Kudret de lazım irade de. Sair isimlerde biri birisiz olmaz.  Bir sanatta veya eserde, bir isim sabit oldu mu diğeleri de sabit olmak durumunda; biri eksik olsa o eser vücut bulamaz.

 

Yani ilim aynasında sair isimler de görünür. Ama  orada ilim delil, diğerleri neticedir. İlim asıl, diğerleri ise zımnidir. Kudret aynasında da kudret delil, diğerleri neticedir. Kudret asıl, diğerleri gölgedir, yani ona tabidir. Bir esere bakıldığında, kudrette ilmi, ilimde kudreti görmek mümkündür. Buradaki fark; biri net ve açık görünürken, diğerleri dikkatle bakıldığında görünür. Misalde geçtiği gibi, semavatta,  AZAMET ve KİBRİYA açık ve net görünür. CEMAL ve RAHMET manası biraz dikkat ister.  Bir çiçeğe nazar edilince de, RAHMET ve CEMAL net ve açıktır; AZAMET ve KİBRİYA ise dikkatli tefekkür ister.