Bir işi tek bir zata vermekte nihayetsiz kolaylık varken, aynı işi çok ellere vermekte de nihayetsiz zorluklar vardır.
Bu sebeple o işin vuku bulması ancak tek ele tevdi etmekle mümkündür. Mesela bir elmanın yaratılması için kainatın bütün çarklarının ve unsurlarının bir fabrika gibi işlemesi gerekiyor. Bu kainat fabrikasında bir dişli çalışmasa, elma vücut bulamaz. Mesela, güneş olmasa elma olmaz. Öyle ise bir elmanın vücut bulması için bütün kainata ve sebeplere hükmetmek iktiza ediyor.
Burada iki şık var. Birisi tevhit, diğeri şirk. Tevhide göre, bütün bu kainatın tedbir ve dizgini ALLAH’ın sonsuz ilim, irade ve kudretinin elindedir. ALLAH bu sonsuz sıfatları ile elmayı yaratırken, bütün kainatı o elmanın oluşumunda istihdam ediyor. Bu mana akla gayet makul ve kolaydır.
Şirke göre ise, bütün kainat ve içindeki sebepler birbirlerine hem hakim hem mahkum, hem cahil hem sonsuz ilim sahibi, hem kudret sahibi hem aciz olmak gerekiyor. Zira elmanın oluşumunda güneş haddi kadar karışırken, su da haddini aşamıyor, öyle ise her bir sebep haddi miktarı kadar müdahil oluyor ki, bu hakimiyet sırrına uygun düşmez, ilim manasına uyum sağlamaz.
Öyle ise bir elmayı sebeplere ve kainata havale etmek gerçekten içinden çıkılmaz bir zorluk taşıyor. Şayet elmayı sebepler yapıyor dersek, bir elmanın oluşması trilyonlarca yıl içinde bir tesadüfe rastlaması gerekir ki, bu imkansızdır. Halbuki biz her mevsimde elmayı rahat ve ucuzca yiyebiliyoruz. Demek tesadüf ve sebepler bu işe müdahil değiller, her şey ALLAH’ın takdir ve iradesi ile vuku buluyor.
Bir elmanın tadılmasında durum böyle olursa, insanın en büyük talebi olan ebedi yaşama arzusunu sebeplere ya da tesadüfe havale etmek imkansız bir haldir. Halbuki ALLAH’ın sonsuz ilim ve kudretinde bu dünyanın kapatılıp öbür dünyanın açılması, bir sayfayı sağa sola çevirmek kolaylığındadır. Ama aynı hadise sebeplere ve tesadüfe havale edilse, bir zerre bile yerinden kıpırdamaz.
İşte bu sırdandır ki, tevhitte nihayetsiz kolaylık, şirkte ise nihayetsiz zorluk vardır. Tevhit aklen vacip iken, şirk ise aklen muhaldir, yani imkansızdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder